1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7.

8. 

9. 

10. 

_Συναισθησία – Η επίκτητη νόσος του αρχιτέκτονα

«Συνάντησα πρόσφατα ένα φίλο. Ξέρεις από μικρός, μου έλεγε, βλέπω τις ημέρες της εβδομάδας σαν σχήματα. Τη Δευτέρα την είχα στο μυαλό μου σαν τετράγωνο. Ενώ την Παρασκευή σαν τρίγωνο. Δεν είναι όμως όλες οι ημέρες σχήματα. Η Πέμπτη ας πούμε, είναι το μπλε χρώμα. Και οι αριθμοί το ίδιο. Το τέσσερα είναι σαν να σε χτυπάει ο άνεμος. Έτσι το νιώθω. Το εννέα, πάλι είναι ένα κίτρινο. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με ό,τι βλέπω και ακούω γύρω μου. Όταν περπατάω στην πόλη και βλέπω όλα αυτά τα σχήματα, τις μορφές, τις διαφημίσεις, καταλαβαίνεις ότι όλα μπλέκονται.»

Όσο σουρεαλιστικό και αν ακούγεται το σενάριο που προηγήθηκε πρόκειται για μια σπάνια νευρολογική πάθηση κατά την οποία αναμιγνύονται οι αισθήσεις. O εγκέφαλος μεταφράζει μια συγκεκριμένη αισθητηριακή πρόσληψη σε ένα άλλο αισθητηριακό κέντρο από το αναμενόμενο, με αποτέλεσμα ένα σχήμα να γίνεται αντιληπτό ως χρώμα, ή αντίστροφα μια οσμή να γίνεται αντιληπτή ως ήχος.

Οι συσχετισμοί των αισθήσεων για αυτούς που πάσχουν από συναισθησία, όπως ονομάζεται αυτή η ασθένεια, είναι απροσδιόριστοι και συνήθως αποτελούν επιπρόσθετο σύμπτωμα άλλων νευρολογικών παθήσεων, όπως της αυτιστικής συμπεριφοράς, χωρίς όμως να είναι και απαραίτητο.  (…)

Παρ´ όλα αυτά, όσο παράδοξη και ανοίκεια και αν φαίνεται η μετάφραση ανάμεσα σε σχήματα με υφές, ήχους και οσμές ίσως για τον αρχιτέκτονα να μην είναι τελικά και τόσο άγνωστη. Αν προσεγγίσουμε αντίστροφα το σκοπό που διατυπώθηκε παραπάνω αναδύεται το ερώτημα:

Είναι η δημιουργική διαδικασία της αρχιτεκτονικής, μια διαδικασία συναισθησίας;

Κι της, αν το σκίτσο, το σχέδιο, ή ακόμα και τα ψηφιακά μέσα αναπαράστασης αποτελούν κατ’ αρχήν οπτικά εποπτικά μέσα πρότασης και επικοινωνίας του χώρου, η υλοποίηση της σε πραγματικό χώρο στη συνέχεια, πραγματώνει μια συνολική εμπειρία για της αισθήσεις. Η οπτική γλώσσα της γραμμής γίνεται εν τη γενέσει της και γλώσσα σωματική, γλώσσα εμπειριών, όχι μόνο οπτικών, αλλά και οσφρητικών, ακουστικών και κυρίως απτικών.

Για τον αρχιτέκτονα που αναζητά ο χώρος που σχεδιάζει να είναι πλούσιος για το σύνολο των αισθήσεων, κάθε γραμμή που τραβά στο χαρτί δεν αποτελεί απλά μια κατασκευαστική ή αισθητική χειρονομία, αλλά πολύ περισσότερο εμπεριέχει και μια σειρά από αισθητηριακές ποιότητες:

«Φέρνω δυο παράλληλες γραμμές που τρέχουν στο χαρτί από άκρη σε άκρη. Της διάδρομος εκτείνεται. Το βλέμμα αντιλαμβάνεται την έκτασή του. Ίσως να θεάται τον κήπο. Ο ήχος της φύσης έρχεται από το τέλος του διαδρόμου. Το σώμα θα κοπιάσει για να τον διανύσει και όταν φτάσει στο πέρας θα χρειαστεί να σταθεί, για να ξεκουραστεί.

Αλλάζω το επίπεδο του δαπέδου. Προσθέτω δυο σκαλοπάτια στην κάτοψη για να αλλάξει η στάθμη. Η διαφορά θα είναι μικρή. Δυο γραμμές και ένα βελάκι ανόδου. Ίσως τρεις. Το σώμα κατεβαίνει. Κατάβαση ή ανάβαση σε ένα χώρο, μια πράξη αυτονόητα συνηθισμένη, που της καταγράφεται ως απτική εμπειρία στο μυοσκελετικό σύστημα του χρήστη. Κατεβαίνοντας το σώμα θα νιώσει ότι βρίσκεται σε μια άλλη περιοχή. Σημαίνω ένα νέο χώρο, μια νέα λειτουργία, ένα νέο νόημα. Ίσως είναι το καθιστικό. Χαμηλότερα από την είσοδο και το διάδρομο.

Σχεδιάζω ένα παραλληλόγραμμο στη τομή. Ένα παράθυρο. Μια μαύρη οπή και μια ανθρώπινη φιγούρα δίπλα της. Να δω το ύψος σε σχέση με τον άνθρωπο. Χαμηλότερα, ψηλότερα, το σώμα θα σταθεί και εκεί, θα παρατηρήσει τον εξωτερικό χώρο. Ο ήχος και οι μυρωδιές του περιβάλλοντος θα έρθουν στο εσωτερικό όταν ανοίξει. Ο βόρειος άνεμος θα γίνει αισθητός. Ιδιαίτερα ένα ζεστό μεσημέρι του καλοκαιριού.

Το βλέμμα θα διαπεράσει το άνοιγμα του παραθύρου και θα δει ένα χώρο με της ποιότητες, άλλο νόημα, άλλη λειτουργία. Ίσως είναι το γύρω τοπίο. Θα αισθανθεί την εμπειρία στο τοπίο. Ανοιχτός χώρος, καθαρός αέρας, μυρωδιές. Το χώμα κάτω τραχύ, γεννά φύση, λουλούδια, δέντρα, βράχους, πέτρες.

Θα διακόψω το όριο του τοίχου παρακάτω μέχρι το δάπεδο, ώστε να γίνει πόρτα. Σχεδιάζω στην όψη μια μαύρη σχισμή με δυο ανθρώπινες φιγούρες δίπλα της. Ίσως τρεις. Θα περάσουν αρκετοί από εκεί. Το σώμα στέκεται, αναγνωρίζει ότι μπορεί να έχει πρόσβαση σε ένα άλλο χώρο. Η βοή των ανθρώπων από έξω εισέρχεται από την πόρτα εντονότερα στο εσωτερικό. Ίσως είναι ο δρόμος. Προχωράω της γραμμές.

Κατεβάζω την οροφή σε ένα πρόχειρο σκίτσο. Η προοπτική των γραμμών σπάει, οι κάθετες γραμμές κρύβονται. Αλλάζω το χώρο, μικραίνει της αισθήσεις. Η αντήχηση του ήχου μειώνεται και αλλάζει το βάθος του, προτού προλάβει το βλέμμα να τον αντιληφθεί. Το κινούμενο βλέμμα περιεργάζεται τα νέα όρια. Σημαίνω ένα νέο χώρο με άλλο νόημα, ίσως είναι ένα δωμάτιο.»

Οι περιγραφές που προηγήθηκαν ήταν γραμμές πάνω σε λευκό χαρτί. Οπτικές σχέσεις άσπρου και μαύρου ή ακόμα απτικές διαμορφώσεις του μολυβιού, απλές ίσως γραμμές, που της κρύβουν παράλληλες σκέψεις σωματικών εμπειριών. Ασπρόμαυρες ποιότητες που μελωδούν ήχους τοπίων και ανθρώπων, παράγουν υφές, μυρωδιές και θεάσεις. Απλές γραμμές που μεταφράζονται σε της αισθήσεις από της αναμενόμενες και συγκροτούν μια νέα γλώσσα όπου η σημειολογία της ξεπερνά τα όρια του βλέμματος, σαν ο της ο αρχιτέκτονας να πάσχει και της με την σειρά του από την επίκτητη νόσο της συναισθησίας.

Του Τσαμπίκου Πετρά, Αρχιτέκτων υπ. Διδάκτωρ Ε.Μ.Π.
Ασχολείται με θέματα προσβασιμότητας, καθώς και με τη διερεύνηση του τρόπου συμμετοχής των αισθήσεων στην αντίληψη του αρχιτεκτονικού χώρου.

πηγή  http://www.greekarchitects.gr/

Αναζητώντας την επιρροή του συνόλου των αισθήσεων στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό εντοπίσαμε την ασθένεια της συναισθησίας, το συσχετισμό δηλαδή των αισθήσεων, που αποτελεί νευρολογική πάθηση, και παράλληλα χαρακτηριστικό του αρχιτέκτονα. Έτσι, ο αρχιτέκτονας όταν σχεδιάζει προσπαθεί να συνδυάσει υφές, ήχους, χρώματα, ποιότητες ώστε να δίνει πολλαπλά αισθητηριακά ερεθίσματα στον χρήστη-αποδέκτη. Με αυτό τον τρόπο το αποτέλεσμα του σχεδιασμού αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς αναφέρεται σε όλες τις αισθήσεις. Κάτι τέτοιο προσπαθούμε να υλοποιήσουμε κι εμείς – με έναν πολύ πιο απτό τρόπο-  μέσω ενός χώρου που δημιουργεί ένα παιχνίδι των αισθήσεων.

Υπο-ομάδα 1// Αλμπάνη Χρυσάνθη//Παπακωνσταντίνου Μαρία//Σεϊτανίδου Μάρθα//Σιγκρίδη Αναστασία-Μαρία

Jean Baudrillard (Reims 1929-Paris 2007)

 O Jean Baudrillard ήταν ένας Γάλλος κοινωνιολόγος, φιλόσοφος, θεωρητικός σε θέματα πολιτισμού, πολιτικός σχολιαστής και φωτογράφος. Το έργο του συνδέεται συχνά με τον μεταμοντερνισμό. Ως γιος δημοσίων υπαλλήλων και εγγονός αγροτών, ήταν ο πρώτος στην οικογένεια που σπούδασε στο πανεπιστήμιο (Sorbonne University,Paris). Με εφόδιο τις σπουδές και τις γνώσεις του, υπήρξε καθηγητής κοινωνιολογίας και ηγετική μορφή στον κύκλο των διανοούμενων της εποχής του. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ακαδημαϊκή διδασκαλία και συγχρόνως άφησε πίσω του πλούσιο συγγραφικό έργο.

Η φιλοσοφία του Jean Baudrillard εστιάζει στις έννοιες του υπερρεαλισμού και της προσομοίωσης. Αυτοί οι όροι αναφέρονται στον εικονικό ή εξωπραγματικό χαρακτήρα του σύγχρονου πολιτισμού, στην εποχή της μαζικής επικοινωνίας και κατανάλωσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο κόσμος μας κυριαρχείται από την προσομοίωση των εμπειριών και των συναισθημάτων. Πιο συγκεκριμένα, ο Jean Baudrillard πιστεύει πως οι άνθρωποι έχουν χάσει την ικανότητα να κατανοούν την πραγματικότητα όπως αυτή είναι. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της μεγάλης επίδρασης της τεχνολογικής εξέλιξης στη διαμόρφωση των κοινωνικών δεδομένων.

 

 Jean Nouvel (Fumel 1945)

 Το 1966 πέρασε πρώτος στην École Nationale Supérieure  des Beaux Arts. Εργάστηκε ως βοηθός του Claude Parent και του Paul Virilio. To 1975 δημιούργησε το δικό του αρχιτεκτονικό γραφείο και ξεκίνησε να συμμετέχει σε διαγωνισμούς. Αποτέλεσε συνιδρυτής του γαλλικού αρχιτεκτονικού κινήματος Mars 1976. Γενικότερα, επεδίωξε να δημιουργήσει ένα δικό του σχεδιαστικό χαρακτήρα που θα διαφοροποιούνταν από το μοντέρνο και το μεταμοντέρνο, εγκαταλείποντας προκατειλημμένες ιδέες. Ο Jean Nouvel δίνει ιδιαίτερη έμφαση στον σχεδιασμό κτιρίων που εναρμονίζονται με το περιβάλλον τους. Ακόμη, επικεντρώνεται ιδιαίτερα στη διαχείριση του φωτός, της σκιάς και της διαφάνειας στα κτίρια που κατασκευάζει. Το 1981 κέρδισε το διαγωνισμό για μια σειρά μεγάλων έργων, που προτάθηκε από τον Γάλλο πρόεδρο, Francois Mitterrand. To 1987 βραβεύτηκε με το “Grand Prix d’Architecture” για το σύνολο της δουλειάς του. Σημαντικά έργα του είναι το Ινστιτούτο Αραβικού Κόσμου στο Παρίσι, η Galleries Lafayette στο Βερολίνο, το Guthrie Theater στη Μινεάπολη της Μιννεσότα, το Cultural and Conference Center στη Λουκέρνη, το Cartier Foundation στο Παρίσι. Τέλος, έχει εκδώσει μία σειρά από σημαντικά βιβλία.

Περίληψη – Ανάλυση

Το βιβλίο ” Τα μοναδικά αντικείμενα, Αρχιτεκτονική και Φιλοσοφία”, αποτελεί ένα διάλογο- συνέντευξη μεταξύ των Jean Baudrillard και Jean Nouvel. Αν και οι τομείς με τους οποίους έχει ασχοληθεί ο καθένας τους κινούνται σε διαφορετικά επίπεδα, μέσω αυτής της συζήτησης έχει βρεθεί ένα κοινό σημείο αναφοράς, ο άνθρωπος. Αυτό συμβαίνει διότι τόσο στην κοινωνιολογία- φιλοσοφία όσο και στην αρχιτεκτονική επίκεντρο αποτελεί ο άνθρωπος. Μέσα από το διάλογο τους πραγματεύονται θέματα που σχετίζονται με την κουλτούρα, την τεχνολογία,  την πολιτική, τη βιολογία και την ελευθερία, τα οποία με μία πρώτη ματιά δεν συνδέονται άμεσα με την αρχιτεκτονική. Με υπόβαθρο, όμως, τη φιλοσοφία όλα τα παραπάνω αποκτούν μια συνάφεια με αυτήν, γεγονός που γίνεται εύληπτο μέσα από αυτό το διάλογο.

Αρχικά, ο πρώτος όρος που μας κέντρισε το ενδιαφέρον είναι η έννοια της αποϋλοποίησης. Σύμφωνα με τον Jean Nouvel είναι η έννοια κατά την οποία “Το αντικείμενο χάνει την ύλη του και η αντίληψη του αισθητού περνάει όχι μέσα από την ύλη αλλά μέσα από το άυλο”. Με αυτόν τον τρόπο, “καταλήγουμε να δημιουργούμε περισσότερα από όσα βλέπουμε”. Στη συνέχεια, εμπλέκεται στη συζήτηση η έννοια της αποσταθεροποίησης σύμφωνα με την οποία ένα αντικείμενο δεν βρίσκεται σε σταθερό “έδαφος”, αλλά δημιουργεί μια μαχητική σχέση με το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται. Αυτές οι δύο έννοιες παρουσιάζουν κοινά με την αποπλαισιοποίηση την οποία μελετάμε, καθώς η αντίληψη της ύλης του αντικειμένου και η σχέση του με το περιβάλλον μεταβάλλονται. Η λέξη αποπλαισιοποίηση δεν αναφέρεται ξεκάθαρα αλλά υπαινίσσεται με τον όρο εκτροπή. Πιο συγκεκριμένα, ως εκτροπή θεωρείται η μεταμόρφωση της χρήσης ενός αρχιτεκτονικού ή καλλιτεχνικού έργου, αλλά και του αρχικού νοήματος του. Αυτή η μεταμόρφωση, που οδηγεί στην αποπλαισιοποίηση, βρίσκει την απαρχή της στην τοποθέτηση του Jean Baudrillard ” …ένας τρόπος να παίρνεις ένα κομμάτι του κόσμου και να λες : Το προσοικειώνομαι και το παραδίδω στο βλέμμα κάπως αλλιώς.” Με αφορμή το έργο “ουρητήριο” του Duchamp, ο Jean Baudrillard διαπραγματεύεται την απαισθητικοποίηση που στοχεύει στη ρήξη της κοινοτοπίας.

Αξίζει να σημειωθεί πως δεν υπάρχει ισοδυναμία του “ουρητηρίου” του Duchamp στην αρχιτεκτονική. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν μπορούν να υπάρξουν στην αρχιτεκτονική συνθήκες αποστασιοποίησης, δεν μπορούμε να δούμε και να σκεφτούμε έξω από αυτή. Η δυσκολία στην αρχιτεκτονική είναι να μπορείς να την “ξεχάσεις”, να είσαι εκεί και να μην την σκέφτεσαι. Όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε, όμως,  αυτή τη δυσκολία που χαρακτηρίζει την αρχιτεκτονική, αλλά προστέθηκε ένας ακόμη παράγοντας, αυτός της μοντελοποίησης που έχει οδηγήσει την αρχιτεκτονική στη μηδενικότητα. Αναλυτικότερα, η αρχιτεκτονική έχει οδηγηθεί σε μια άναρχη σύνθεση στοιχείων που στοχεύουν στη διευκόλυνση είτε αυτών που τη δημιουργούν είτε αυτών που τη δέχονται.

Η δυσκολία αντιμετώπισης ζητημάτων στην αρχιτεκτονική είναι εμφανής στο παράδειγμα του Beaubourg το οποίο τονίζει ο Jean Nouvel. Επισημαίνει πως ο εσωτερικός χώρος του κτιρίου διέθετε ευκαμψία και ευχέρεια διαμόρφωσης, η οποία τους “φόβισε” και αντί να την αξιοποιήσουν επέλεξαν να την τοποθετήσουν σε ένα πλαίσιο που τους περιόρισε.

Ένα άλλο στοιχείο που ευαισθητοποιεί τον Jean Baudrillard αποτελεί η φθορά των πραγμάτων και υποστηρίζει πως η τροποποίηση είναι ένας τρόπος να “σωθούν” από την καταστροφή ή τη μουσειοποίηση.

Τέλος, γίνεται αντιληπτό πως η αποπλαισιοποίηση είναι μία έννοια που γίνεται διαπραγματεύσιμη σε μεγάλο μέρος του διαλόγου αυτού, αλλά με άλλους ορισμούς. Απασχολεί, λοιπόν, τόσο τον τομέα της αρχιτεκτονικής όσο και αυτόν της φιλοσοφίας.

Αποσπάσματα

Βρι­σκόμαστε αντιμέτωποι με μια ολόκληρη αρχιτεκτονική ύλη που υπάρχει εκεί -οτιδήποτε χτίστηκε, εγκαταλείφθηκε, ανακατασκευάσθηκε- και χρειάζεται να τροποποιηθεί ή να κατεδαφιστεί – σε κάθε περίπτωση πρέπει να δουλέψουμε πάνω σε αυτήν. Δεν έχουμε να κάνουμε με την προηγούμενη θέληση να διατηρηθούν κάποια σημεία του παρελθόντος, ούτε να «αναμορφωθούν» με την κλασική έννοια του όρου «φίνο αστικό γούστο, ουσία της γραφικότητας», έχουμε να κάνουμε με τη δημιουργία αρχιτεκτονικής, νοήματος και ουσίας, από μια ύλη που είναι ακατέργαστη…

…Δεν είναι μονάχα μια τροποποίηση, είναι μια μετάλλαξη. Το μέρος δεν βιώνεται πλέον με τον ίδιο τρόπο, δεν υπάρχουν πλέον τα ίδια πράγματα μέσα, παίζουμε διαφορετικά με την κλίμακα, αλλάζουμε το νόημά της, και από εκείνο που ήταν ένας μεγάλος ασαφής όγκος καθαρά λειτουργικός, φτάνουμε με διαδοχικές επαγωγές σε μια ανα-δημιουργία, μια αναζωογόνηση που κανείς δεν είχε φανταστεί πως ήταν δυνατή.

…Ως εκ τούτου, γινόμαστε εδώ μάρτυρες μιας ανα­μόρφωσης αλλά και μιας μετάλλαξης που επιφέρει μια πραγματική μετατόπιση στην αισθητική ανάγνωση του μέ­ρους.

Υπο-ομάδα 2//Φολούλη Στεφανία//Γεωργίου Ροδοσθένης//Θεοδώρου Κωνσταντίνα//Λιαροπούλου Γεωργία//Κρόνης Κωνσταντίνος

Η παρούσα φόρμα αξιολόγησης προέκυψε από την αποπλασιοποίηση του όρου «φόρμα αξιολόγησης»  και από τη κυριολεκτική χρήση του. Θεωρήσαμε λοιπόν ότι μιας και σε αυτή τη διαδικασία καλούμαστε να λειτουργήσουμε ως αξιολογητές, κάτι που για μας είναι ασυνήθιστο, μπαίνουμε σε ένα άλλο πλαίσιο ,για αυτό και θα πρέπει να έχουμε ένα άλλο dress code. Κάθε φοιτητής λοιπόν όταν θα καλείται να αξιολογήσει θα φοράει  τη φόρμα του αξιολογητή η οποία δεν είναι κάτι άλλο παρά μια συνηθισμένη φόρμα εργασίας, ξεχνώντας για λίγο τη φοιτητική του ιδιότητα. Θα μπορούσε επίσης αν και εφόσον χρησιμοποιηθεί η ίδια φόρμα και από άλλες ομάδες να αλλάζει το «κεφάλι» της φόρμας και να είναι ανάλογο με το θέμα  ομάδα η οποία καλείται να αξιολογήσει. (π. χ εμείς είμαστε η ομάδα U.(f).O γι’ αυτό στη δική μας φόρμα  έχουμε για κεφάλι ένα διαστημόπλοιο)

http://prezi.com/ne22ew6pslof/?utm_campaign=share&utm_medium=copy&rc=ex0share

http://prezi.com/lemarkuocwlp/?utm_campaign=share&utm_medium=copy&rc=ex0share

Υπο-ομάδα 3//Αναστασίου Δημήτρης//Δαλάκη Σουλτάνα//Κοντιζά Ιωάννα//Τσιάντου Έλενα

Unidentified.(F.).Object