Λοιπόν, όπως σας υποσχέθηκα θα προσπαθήσω να σας γράψω κάτι για το πρόγραμμα για να καταλάβετε καλύτερα τη σημασία που του δίνουμε. Παράλληλα με αυτό έχει αρχίσει και μία συζήτηση στο γκρουπ των αποφοίτων σχετικά με την αξιολόγηση της σχολής οπότε αποφάσισα να ξεκινήσω αυτό το κείμενο κάνοντας μία ανάλυση του τρόπου με τον οποίο δουλεύετε το μάθημα της σύνθεσης στο ΔΠΘ γιατί πιστεύω είναι ένα από τα βασικά μειονεκτήματα της σχολής. Tο γεγονός ότι o τρόπος είναι μονόπλευρος και παρουσιάζεται ως μοναδικός, έχει ως αποτέλεσμα το παραγόμενο αρχιτεκτονικό έργο να μοιάζει πολύ ίδιο, στα μάτια ενός εξωτερικού παρατηρητή.

Μπορεί η περιγραφή μου να σας φανεί κάπως μπανάλ, αλλά σίγουρα θα βρείτε κοινά σημεία. Αυτό που θέλω να πω με αυτήν την «μπανάλ περιγραφή» είναι ότι δεν υπάρχει καλύτερος, σωστότερος, ορθότερος τρόπος σύνθεσης όλα είναι τόσο αυθαίρετα που μόνο η διαδικασία που έχουμε ακολουθήσει και το κατά πόσο είναι συνειδητή και κατά πόσο φαίνεται και στηρίζεται από το αποτέλεσμα μπορεί να μας βοηθήσει, κι αυτό μόνο και μόνο γιατί από την διαδικασία μαθαίνουμε και εξελισσόμαστε. Όσο πιο διαφορετική και πειραματική είναι κάθε φορά η διαδικασία, τόσο πιο πολλά θα μάθουμε… ωστόσο χρειάζεται να περάσουμε και από μία συνειδησιακή πράξη αλλά αυτή έρχεται με τον καιρό, μέσα από την πρακτική και μέσα από τον διάλογο με άλλους ανθρώπους διαφορετικούς από εμάς.

Οπότε σύμφωνα με την «μπανάλ περιγραφή» μου παρατηρώ στον τρόπο που συνθέτουμε στην Ξάνθη να επικρατούν κάποια βασικά στοιχεία. Αυτά τα στοιχεία μοιάζει να έχουν μια τάση ομογενοποίησης των αποτελεσμάτων, με βασικό σκοπό την εύκολη και γρήγορη ανάγνωσή τους από τους διδάσκοντες. Αν κάτσω και σκεφτώ από τη δική μου εμπειρία σαν φοιτήτρια η ανάλυση του αποτελέσματος από μία εξωτερική οπτική με κάνει να σκέφτομαι ότι όλα είναι αποτέλεσμα μιας καλοδουλεμένης συνταγής. Τα συστατικά θα έλεγα είναι τα εξής:

–          Κάθετη οπτική επικοινωνία ανάμεσα σε δύο ορόφους με άνοιγμα στην πλάκα, τοποθετείτε κυρίως σε κεντρικούς πολυσύχναστους χώρους

–          Αμφιθέατρο – προλειτουργικός χώρος με κερκίδες (όχι καθίσματα)

–          Εμφανές μπετό

–          Στρογγυλά υποστυλώματα και έμφαση στα δοκάρια

–          Όψεις με μεγάλα ανοίγματα/τζαμαρίες ή όψεις με μικρές διακριτικές οπές στο μπετό

–          Άξονες, που ορίζουν τη δομή δηλαδή την κεντρική ιδέα.

–          Όγκοι που προβάλουν μέσα από επιφάνειες ή άλλους όγκους

–          Δώμα από μπετό, οριζόντια ή με μικρή κλίση

–          Καμιά φορά τοίχοι από πέτρα σε επαφή με την γη

–          Μεταλλικά στοιχεία όπως, σκάλες, πρόβολοι με τένσορες, περσίδες, καγκελάκια

–          Ράμπες

–          Σημείο αναφοράς, πυργάκι

–          Αίθριο ή ημιυπαίθριος χώρος.

 

Όποιο κτίριο κι αν θυμηθώ από τα χρόνια μου στη σχολή αν είχε ένα 80% αυτών των στοιχείων ήταν ένα καλό κτίριο. Νομίζω πως όπως και στο ποίημα του Τζάρα, εγώ συνέθετα παρομοίως. Έπαιρνα αυτά τα στοιχεία, τα έβαζα σε μια σακούλα τα  κούναγα καλά και μετά ένα ένα τα έβαζα στη σειρά γύρω από έναν οι δύο άξονες (αυτούς της δομής)… το αποτέλεσμα είχε σχεδόν πάντα επιτυχία, και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς καλύτερα… Εντάξει δεν είναι τόσο εύκολο όσο το περιγράφω, αλλά δεν πετύχαινε και πάντα…

Ας πούμε ότι εμείς κάναμε ήδη κάτι τέτοιο με το κολάζ σε πολύ πιο ελευθεριακή φάση και χωρίς προκαταλήψεις για το τι μένει και τι φεύγει, οπότε από δω και στο εξής μπορούμε να πειραματιστούμε περισσότερο…

Θα προσπαθήσω να περιγράψω έναν από πολλούς τρόπους που μπορείς να ξεκινήσεις τη διαδικασία της σύνθεσης. Δεν τον έχω εξασκήσει τόσο όσο αυτόν του ΔΠΘ αλλά μου φαίνεται πιο μυστηριώδης εξ’ αρχής… Και μέσα στα πλαίσια του παίζω και μαθαίνω πιστεύω αξίζει να δοκιμαστούν. Σε αυτόν τον τρόπο που προτείνω η βασική αρχή είναι να αντικαταστήσω τη δομή από μία ιστορία. Την ιστορία κάποιου ανθρώπου που είναι μέσα σε αυτό που θα φτιάξω. Όσο πιο ιδιαίτερος είναι αυτός ο άνθρωπος τόσο πιο πολλές ιδέες μου δίνει για το πώς να χειριστώ τα στοιχεία μου και πώς να τα εμπλουτίσω, μετά η χρήση μπορεί να γίνει και από μη ιδιαίτερους ανθρώπους, αλλά μέσα από την εμπειρία μας ιδιαιτεροποιούμαστε…

Διαβάζω σε αυτό το βιβλίο ότι ο ότι ο Cedrid Price στο Fun Palace σχεδιάζει τα σενάρια, τα συμβάντα και τους χαρακτήρες που παράγουν σχεδόν αυτομάτως μια συλλογική απήχηση στη σύνθεσή του, σχετίζοντας διαθέσεις με δράσεις, ακυρώνοντας διαφορές μεταξύ πομπού και δέκτη (αρχιτέκτονα-χρήστη) και ενώνοντας γνώση και δημιουργικότητα (αρχιτέκτονα και χρήστη). Βασίζει την οργάνωση του κτιρίου σε διαγραμματικές αφαιρετικές κινήσεις πλήθους ανθρώπων, διαθέτοντας μεγάλες επιφάνειες χώρου δίχως ορισμένο πρόγραμμα έτοιμες να δεχθούν απρόβλεπτα συμβάντα, τόσο στην ανάπτυξη του ίδιου του σχεδιασμού όσο και στην μετέπειτα ζωή και χρήση του κτιρίου.

Κάτοψη Fun Palace

Σε αυτό το παράδειγμα, που είναι μία από τις πρώτες προτάσεις στην ιστορία της αρχιτεκτονικής που προσπαθεί να συνθέσει μέσω της αφήγησης παρατηρούμε ότι το πρόγραμμα σταματάει να είναι ένας ποσοτικός παράγοντας για να αρχίσει να είναι ένας ποιοτικός. Επίσης αυτό το γεγονός μας κάνει να σκεφτούμε ότι η παραγόμενη σκέψη, γνώση και σχεδιασμός της συγκεκριμένης πρότασης αφήνονται εμφανείς στο προτεινόμενο σενάριο και μας καλούν να τις γνωρίσουμε εκ των έσω και να μάθουμε από αυτές. Άρα σαν διαδικασία μας φαίνεται πιο παιδαγωγική διότι δεν περνάει μόνο από μία διαδικασία μίμησης ή μύησης άλλα από συγκεκριμένες σκέψεις και επιθυμίες σχετικά με τη ζωή του κτιρίου που προτείνει.

Στο ίδιο βιβλίο μας μιλάει επίσης για την αρχιτεκτονική των ΟΜΑ που έχει περιγραφεί και ως “plot driven” δηλαδή καθοδηγούμενη από ένα σενάριο ή μία πλοκή (βλέπε κτίριο της ολλανδικής πρεσβείας που σας δώσαμε στην αρχή)  προσδίδοντας στις αρχιτεκτονικές επιλογές περιεχόμενο μέσω της εισαγωγής μίας ιστορίας. Αυτή η «ιστορία» χρησιμεύει για να εξελιχτεί η ιδέα του «προγράμματος» από κάτι λειτουργικό και ποσοτικό σε κάτι που προτείνει την υποκειμενοποίηση της στέγασης λειτουργιών μέσω της παραγωγής καταστάσεων.

Όλα αυτά έχουν κάπως να κάνουν με την εισαγωγή της δεύτερης ομάδας, αλλά δε θελήσαμε να σας δώσουμε εξ αρχής μία τέτοια ώθηση για να μην μπερδευτείτε και αντί για κτίριο μας γράφατε νουβέλα. Τώρα όμως που έχετε μία κάτοψη και μία τομή και περισσότερο όρεξη πιστεύουμε πως μπορείτε να κάνετε μία τέτοια προσέγγιση του προγράμματος. Για αυτό και επιμένουμε σε αυτό το θέμα, ώστε να το αναλάβετε με ωριμότητα.

Άραγε μπορούμε να αντικαταστήσουμε πειραματικά τον τρόπο σκέψης μας στην σύνθεση, και αντί μέσω μίας δομής και ενός προεπιλεγμένου προγράμματος να δουλέψουμε μέσω μίας διήγησης για κάποιους πολύ ιδιαίτερους ανθρώπους που δημιουργούν πολύ ιδιαίτερες καταστάσεις στο κουφάρι που φτιάξαμε από ένα κολάζ και ονομάσαμε Φρανκενστάιν;